Менинг нафақам кимда?

Менинг нафақам кимда?

Онам нафақага чиқдилар. Бу хонодонда ўзгача, байрамнамо нишонланди. Онам оилавий ҳисобчи сифатида қўшимча дарамад манбаидан қувонди, неваралари “байрам”  бахонога қўлга киритган ўйинчоғ-у музқаймоқдан қувонди. Онамга қўшилиб ҳаммамиз қувондик. Нафақа миқдори у қадар кўп эмас. Албатта, сиз нафақанинг миқдорини аҳамиятга эга деб ҳисобламаслигингиз мумкин. Бу учун сиз таҳсинга сазоворсиз. Қишлоқ учун эса нафақа қўшимча даромад манбаи, невараларга ўйинчоғ-у, қанд-қурс, келинларга ўз ота-онасини кўриб келиш учун кира ҳақи, фарзанднинг кечикаётган маоши ўрнида ишлатилиши мумкин бўлган кичкина хазина. Онам нафақага чиқаётганда иш стажи икки йил етмаган, шу сабабли баъзи қўшнилардан нафақаси камроқ, баъзи қушниларнинг иш стажи ўн йиллаб етмаган, шу сабабли уларнинг нафақаси онамнинг нафақасидан камроқ. Барча қўни-қўшни нафақахўрлар оладиган нафақа пули орасидаги фарқ айтарли даражада катта эмас. Нимага? Ўн йиллар қилинган меҳнат қадри кўринмайдигандек. Ёки ўша ўн йиллар жуда арзондек. Нимага? Ўзимча адолатнинг ҳар кўчасига кириб кўрдим. Албатта, нафақа биринчи навбатда истеъмол савати қувватидан шакллантирилмоғи керак, ҳар қандай шароитда у кишиларга яшаш имкониятини бериши лозим ва ҳоказо, ва ҳоказо. Мен 23 ёшимдан давлат муассасасида иш бошлаган бўлиб мунтазам менга белгиланиб келинган солиқларни тўласамда, охир-оқибат нафақага чиққанимда, бутун умр қурувчилик билан шуғулланган, менга нисбатан кўпроқ даромадга эга бўлган, бирор марта ортирган даромади учун солиқ тўламаган синфдошим билан деярли бир хил нафақа оламанми? Давлатнинг менга нисбатан молиявий адолат қани? Мен ахир солиқларни бутун умр тўлаб келганманку! Мен ўша қурувчи синфдошим мутлоқо нафақа олмасин деган фикрдан йироқман. Унинг мамлакат равнақи учун ўзига хос қатор хизматлари ҳам бор. Ўша хизматлар бюджет олдидами? Атрофга эътибор берганмисиз? Қаранг, бекорчи, ҳеч қаерда ишламайдиган бирор кимса борми? Ҳамма қайсидир ишни бошини тутган, ҳамма ўзи, оиласи учун ер тирнаган, бақирган, кулган-кулдирган. Ҳамманинг ўзига яраша даромади бор.

            Кичикроқ қишлоқларда ўнлаб қурилиш ишлари билан шуғулланувчи гуруҳлар фоалият юритади. Уларда юзлаб кишилар меҳнат қилишади. Юзлаб кишилар даромад манбаларига эга ва яна ўша юзлаб кишиларнинг давлат бюджети олдида тўғридан тўғри ҳеч қандай маъсуляти-ю, тўлов жавобгарлиги йўқ. Кейинроқ эса улар кўплар қатори “арзимаган” нафақаларга эга бўлишади.

Уларни бюджет шаклланишидаги иштирокини таъмин этиш мумкинми? Эҳтимол бу қийин иш эмасдир. Буни туман, шаҳарларда қурилиш бюролари ташкил этиш орқали ҳам ҳал қилиш мумкин. Бу бюролар барча қурувчи гуруҳларни бирлаштириши, мижозлар билан шартномалар имзолаши ва гуруҳлар иш ҳақини тўлаб бериши мумкин. Ёки махсус патент дастурини ишлаб чиқиш билан хусусий қурилиш соҳасидаги даромадларни бюджетга жалб қилиш иқтисодиётга самара берар?  Зотан, улар тенг фойдаланиладиган хизматларда, мактаб синфхонасидаги фарзанди ўтирган янги парта, ўқиётган китобида, чақолоқлари эмланаётган эмдорида, онаси олаётган, ўзи олиши керак бўлган нафақада унга мутлоқо бегона бўлган кишиларнинг ҳиссаси борку!